28 maart zond AVROTROS een item uit over hoge bloeddruk tijdens de zwangerschap en over de gevolgen hiervan op langere termijn. Bij 15% van de zwangerschappen komt een hoge bloeddruk voor, waarvan 2% overgaat in zwangerschapsvergiftiging (pre-eclampsie en/of HELLP). Dit geeft een 2-5 keer zo grote kans op hart- en vaatziekten op de langere termijn. Ontstaat de zwangerschapsvergiftiging voor de 34 weken van je zwangerschap, dan is die kans zelfs 7-8 keer zo groot.

Follow-up poli

Het Erasmus MC in Rotterdam heeft voor deze vrouwen een speciale poli: de Follow up Pre-eclampsie (FUPEC) Polikliniek, waar gynaecoloog dr. Duvenkot samen met internist dr. Roeters van Lennep vrouwen opvolgen die ernstige pre-eclampsie en/of HELLP hebben gehad. Ze zien deze vrouwen 6 weken na de bevalling, daarna na 3 maanden, na 1 jaar en vervolgens elke 2 jaar. Ook in het Transmuraal vrouwen dagcentrum van het Maastricht UMC+ wordt deze follow-up geboden. Andere academische ziekenhuizen bieden een vergelijkbare follow-up.

In deze follow-up wordt de conditie van hart en bloedvaten in de gaten gehouden en worden hart- en vaatziekten opgespoord proberen ze deze te voorkomen. Bij elke afspraak worden je bloedwaarden gecontroleerd die te maken hebben met hart- en vaatziekten, zoals je cholesterol, vitamine D gehalte en bloedsuiker, wordt je bloeddruk gemeten, naar je gewicht gekeken en gekeken naar eiwitten in je urine.

Waarom is er zo weinig en vaak zelfs geen enkele nazorg?

Deze vraag werd gesteld aan dr. Duvenkot van het Erasmus MC. Voor een deel komt dit doordat gynaecologen nog niet zo goed weten wat de gevolgen van zwangerschapsvergiftiging op de langere termijn zijn. Maar ook beschouwen zij dit vaak als “niet hun zorg”, aangezien hart- en vaatziekten meer in het werkgebied van de internist liggen.

Eigenlijk zouden gynaecologen zich deze nazorg veel meer moeten aantrekken, want nu worden vrouwen ontslagen uit het ziekenhuis en voelen zij zich “losgelaten”. Ze zien geen gynaecoloog meer en zijn nu “beter”, terwijl ze nog steeds veel restklachten ervaren.

Voor welke vrouwen is de follow-up bedoeld?

Deze speciale poli is vooral bedoeld voor vrouwen die:

• een extreem hoge bloeddruk hebben gehad; 160/110 en hoger,
• bloedafwijkingen hebben gehad in het lab onderzoek,
• een extreem klein (dysmatuur) kind hebben gekregen, en/of
• veel te vroeg zijn bevallen; voor de 34 zwangerschapsweken.

Deze vrouwen die ernstige pre-eclampsie en/of HELLP hebben gehad, hebben meer dan 7-8 keer meer kans op hart- en vaatziekten op latere leeftijd. Heb je ernstige pre-eclampsie en/of HELLP gehad en wil je aan dit follow-up traject meedoen? Vraag dan je huisarts om een verwijzing. Voldoe je niet aan deze punten, dan is het toch zinvol om naar je huisarts te gaan en te proberen in een cardiovasculair risicoprogramma te komen en regelmatig je cholesterol te laten prikken en je bloeddruk te laten meten. Daarnaast is het goed om je leefstijl aan te passen en te zorgen dat je voldoende beweegt, niet te dik wordt en probeert zo veel mogelijk te bewegen.

Vermoed wordt dat hartfalen al tijdens de zwangerschap begint

Dr. Spaanderman van het Maastrucht UMC+ verteld dat zij vermoeden dat hartfalen bij vrouwen die pre-eclampsie en/of HELLP doormaken, al tijdens de zwangerschap begint. Dus dat hart- en vaatziekten geen gevolg zijn van het doormaken van zwangerschapsvergiftiging, maar dat pre-eclampsie en/of HELLP juist een gevolg zijn van iets wat al aanwezig was. “Bij vrouwen met zwangerschapsvergiftiging zien we dat het hart gemiddeld 100 gram zwaarder wordt. Dat is bijna een verdubbeling van het gewicht ten opzichte van vrouwen die een normale zwangerschap doormaken, dan is het zo’n 20 gram. Bij een deel van deze vrouwen verdwijnt dat niet meer; 40% heeft een jaar na hun bevalling nog steeds een vergroot hart.”

Waarom is er zo weinig over deze gevolgen bekend?

Dit komt gewoonweg doordat er zo weinig over onderzocht is. Er is altijd veel onderzoek gedaan bij mannen. Bij hen zijn de verschijnselen over het algemeen altijd hetzelfde. Bij vrouwen zijn de verschijnselen van hart- en vaatziekten diverser en anders dan bij mannen. Niet alleen uit bijvoorbeeld hartfalen zich bij vrouwen anders dan bij mannen, ook de afwijkingen in het lichaam die de ziektebeelden veroorzaken zijn bij hen anders. “Eigenlijk is het bij vrouwen een andere kwaal, met een ander beeld en andere klachten, waardoor we het minder goed herkennen” vertelt dr. Spaanderman. Pas sinds een aantal jaren wordt hier specifiek onderzoek naar gedaan.

Kan je zelf iets doen om het risico op hartfalen te verkleinen?

Leef zo gezond mogelijk, beperk de hoeveelheid suikers die je eet, word niet te zwaar en zorg dat je genoeg beweging krijgt, met name cardio fitness. Laat bovendien regelmatig je bloeddruk, bloedsuiker en cholesterol controleren.

Dr. Spaanderman: “Een gezonde levensstijl helpt, maar het feit dat je dit probleem hebt gehad, wil eigenlijk zeggen dat er iets onder ligt wat je kwetsbaarder maakt. Dus het risico zo laag krijgen als bij iemand die probleemloos door haar zwangerschap is gelopen is niet echt haalbaar. Soms heb je gewoon pech.”

Wil je de hele uitzending terugzien? Kijk dan op de site van AVROTROS: Hoge bloeddruk tijdens zwangerschap

​In de laatste drie maanden van de zwangerschap doet een ongeboren baby een heleboel indrukken op. De baarmoeder is een wereld vol geluiden, bewegingen en aanrakingen. Deze ervaringen bereiden de baby voor op de nieuwe wereld die hij binnenstapt als hij geboren wordt. Deze voorbereiding is net zo belangrijk wanneer een baby te vroeg geboren wordt. De zintuigen van de nog niet volgroeide premature baby hebben tijd nodig om zich te ontwikkelen.

In de baarmoeder ervaart de baby continue taststimulansen over heel zijn lichaam wanneer hij zelf en zijn moeder actief zijn. Premature baby’s hebben een heel delicaat huidje en zijn erg gevoelig voor aanraking. Wetenschappers hebben onderzocht hoe de hersenen van prematuur geboren baby’s reageren op zachte aanraking en ontdekten dat de ervaringen die ze hebben opgedaan voor en na hun geboorte, van invloed is op de manier waarop zij op aanraking reageren.

Hersenen van prematuur geboren baby’s reageren blijkbaar anders op aanraking dan die van à terme geboren baby’s. Dit verschil zou te maken kunnen hebben met de manier waarop hun hersenen verder groeien en zich ontwikkelen. Artsen vermoeden dat dit een verklaring kan zijn voor het feit dat prematuur geboren baby’s ook wanneer ze eindelijk thuis zijn vaak nog anders op aanraking reageren dan à terme geboren baby’s. De volgende stap is om uit te zoeken of dit ook gevolgen heeft op de langere termijn.

Buidelen is bevorderlijk voor een goede ontwikkeling van de hersenen

De ervaring van aanraking is het begin van de ontwikkeling van de menselijke communicatie. Er wordt vermoed dat een vroeggeboorte dit proces onderbreekt. Door zo veel mogelijk te buidelen, help je je baby om dit proces alsnog zo goed mogelijk door te maken.

In Zorgen voor je baby op de couveuseafdeling vind je meer informatie over de verschillende ontwikkelstadia van je prematuur geboren baby. Door teveel prikkels te vermijden en te zorgen voor ervaringen die passen bij elke ontwikkelingsfase, kun je hem zo goed mogelijk ondersteunen bij zijn ontwikkeling.